пi v¿i tr¿ sinh non thi¿u tháng thì vàng da kéo dài là tình tr¿ng b¿nh lý d¿ g¿p. Cha m¿ nên th¿c hi¿n nh¿ng thói quen hàng ngày don gi¿n d¿ d¿i phó v¿i tình tr¿ng này nhu: gi¿ ¿m cho con, cho con t¿m n¿ng dúng cách d¿ gi¿,…

Vàng da ¿ tr¿ so sinh là gì?

¿ tr¿ so sinh b¿ thi¿u tháng làm quá trình chuy¿n hóa ch¿t bilirubin du th¿a không th¿ x¿y ra d¿n d¿n hi¿n tu¿ng vàng da so sinh, quá trình vàng da ¿ tr¿ càng kéo dài khi có càng nhi¿u bilirubin du th¿a. пc bi¿t là ¿ tr¿ sinh non dây là m¿t tình tr¿ng ph¿ bi¿n.

Các t¿ bào h¿ng c¿u luôn du¿c t¿o m¿i và m¿t di d¿i v¿i tr¿ m¿i sinh, hi¿n tu¿ng v¿ các h¿ng c¿u sau sinh này khi¿n s¿ m¿t di di¿n ra nhi¿u hon, khi h¿ng c¿u b¿ v¿ gi¿i phóng ra ch¿t hemoglobin và ch¿t này s¿ du¿c chuy¿n hóa d¿ t¿o thành bilirubin.

T¿ dây bilirubin du¿c chuy¿n hóa t¿i gan c¿a tr¿ và dào th¿i ra ngoài t¿ phân và nu¿c ti¿u. Tuy nhiên vi¿c th¿i bilirubin này không hi¿u qu¿ do gan c¿a tr¿ so sinh làm vi¿c còn y¿u, t¿ dó gây ra tình tr¿ng tang bilirubin trong máu, gây nên hi¿n tu¿ng b¿ vàng da ¿ tr¿ so sinh. Còn du¿c g¿i là vàng da so sinh sinh lý (theo y van).

Nguyên nhân gây vàng da ¿ tr¿ so sinh 

Nguyên nhân thu¿ng s¿ do gan c¿a tr¿ so sinh chua d¿ tru¿ng thành d¿ giúp lo¿i b¿ bilirubin có trong máu, dây là m¿t s¿c t¿ màu vàng c¿a các ch¿t th¿i ra sau khi h¿ng c¿u b¿ phá h¿y. 

Khi bé còn trong b¿ng m¿, gan c¿a ngu¿i m¿ s¿ d¿m nhi¿m quá trình này nhung sau khi sinh co th¿ c¿a tr¿ ph¿i t¿ gánh vác, trong khi dó co th¿ tr¿ so sinh l¿i s¿n xu¿t m¿t lu¿ng l¿n các t¿ bào máu cung du¿c thoái hóa tuong d¿i nhanh và hi¿n tu¿ng này du¿c g¿i là vàng da sinh lý.

Vàng da ¿ tr¿ so sinh có gây nguy hi¿m không? 

Vàng da ¿ tr¿ so sinh non tháng thì d¿c bi¿t nguy hi¿m và di¿n ti¿n nhanh. Tr¿ b¿ nhi¿m d¿c th¿n kinh và gây t¿ vong, các di ch¿ng n¿ng n¿ n¿u không du¿c phát hi¿n hay di¿u tr¿ s¿m.

Vàng da kéo dài không d¿t, có th¿ b¿ vàng da nh¿t, co th¿ tr¿ b¿ vàng da b¿t thu¿ng, vàng d¿m, vàng nâu… t¿t nh¿t nên di d¿n các trung tâm y t¿ tham khám s¿c kh¿e, d¿ có dánh giá chính xác nguyên nhân khi¿n vàng da.

C¿n du¿c b¿o v¿ và cham sóc k¿ lu¿ng hon h¿ do s¿c d¿ kháng c¿a tr¿ so sinh r¿t kém. Không nên d¿ b¿nh vàng da kéo quá dài ho¿c dùng nh¿ng cách ch¿a m¿o và ch¿a dân gian không d¿ co s¿ vì nó không nh¿ng không kh¿i b¿nh mà có th¿ làm c¿n tr¿ quá trình di¿u tr¿ v¿ sau.

1. Bi¿n ch¿ng nguy hi¿m t¿ vàng da kéo dài

Có th¿ g¿p các bi¿n ch¿ng nguy hi¿m khi tr¿ so sinh khi b¿ vàng da kéo dài lâu ngày:

• B¿i não c¿p tính: Tr¿ b¿ vàng da có các d¿u hi¿u khác nhu không t¿p trung, b¿ bú, ng¿ li bì, khóc nhi¿u, s¿t cao có th¿ nghi ngay d¿n tình tr¿ng b¿i não c¿p tính. Theo các bác si thì bilirubin r¿t d¿c h¿i v¿i t¿ bào c¿a b¿ não. Vàng da n¿ng s¿ có kh¿ nang ch¿t bilirubin di vào trong não, gây ra nhi¿u bi¿n ch¿ng nghiêm tr¿ng.
• Vàng da nhân: Khi ch¿t bilirubin vu¿t qua gi¿i h¿n cho phép, gan không k¿p dào th¿i, thì có nguy co s¿ th¿m vào não, t¿c là tr¿ dã b¿ vàng da nhân. Não không h¿i ph¿c du¿c vì di¿u này gây t¿n thuong l¿n. Do dó, n¿u xác d¿nh b¿nh lý vàng da ph¿i di¿u tr¿ tru¿c 7 ngày sau khi sinh nh¿m d¿ phòng nguy co t¿n thuong não.

2. Khi nào c¿n t¿i g¿p bác si?

Ngay khi th¿y tr¿ xu¿t hi¿n các tri¿u ch¿ng sau cha m¿ nên dua tr¿ t¿i g¿p bác si:

• M¿c d¿ vàng da càng lúc càng rõ và vàng toàn thân
• Vàng da xu¿t hi¿n s¿m tru¿c 24 gi¿ tu¿i
• Vàng da kéo dài trên 1 tu¿n (m¿c dù tr¿ sinh d¿ tháng) ho¿c trên 2 tu¿n (v¿i tr¿ sinh non)
• T¿c d¿ vàng da tang nhanh
• Vàng da có kèm theo b¿t k¿ d¿u hi¿u khác thu¿ng nhu: di tiêu phân có mày tr¿ng ph¿n, bú kém, nôn,  con ngung th¿, b¿ng chu¿ng, nh¿p tim ch¿m, nh¿p th¿ nhanh, s¿t cân, h¿ thân nhi¿t, xanh tái, ban xu¿t huy¿t, g¿ng c¿ng ngu¿i, ng¿ li bì, co gi¿t, hôn mê…

Qua thông tin trên b¿n có th¿ hi¿u thêm v¿ tình tr¿ng vàng da ¿ tr¿ so sinh, n¿u có b¿t k¿ d¿u hi¿u gì v¿ b¿nh lý trên, t¿t nh¿t hãy dua tr¿ d¿n co s¿ y t¿ s¿m nh¿t d¿ có cách di¿u tr¿ k¿p th¿i.

Ung thu gan m¿t can b¿nh r¿t nguy hi¿m có th¿ gây t¿ vong n¿u không du¿c di¿u tr¿ k¿p th¿i. Th¿i gian d¿u c¿a b¿nh thu¿ng không có quá nhi¿u d¿u hi¿u c¿ th¿, d¿n khi phát hi¿n b¿nh gan dã g¿p tình tr¿ng t¿n thuong n¿ng n¿. Cùng xem m¿t s¿ d¿u hi¿u ung thu gan bên du¿i d¿ bi¿t thêm v¿ b¿nh nhé! 

Ung thu gan là gì? 

Ung thu gan là tình tr¿ng tang tru¿ng và phát tri¿n không ki¿m soát c¿a các t¿ bào ung thu t¿i gan. Theo nhu Globocan 2018, tình tr¿ng b¿nh ung thu gan ¿ Vi¿t Nam d¿ng hàng th¿ nh¿t v¿ t¿ l¿ t¿ vong, s¿ ca m¿i m¿c.

Tùy thu¿c vào ngu¿n g¿c mà kh¿i u ác tính s¿ chia thành 2 lo¿i ung thu gan nhu sau:

1. Ung thu gan di can

Kh¿i u ác tính có th¿ s¿ di can ¿ gan chi¿m kho¿ng 40% và kho¿ng 95% có các kh¿i u nguyên phát thu¿c h¿ th¿ng vùng l¿y máu c¿a h¿ th¿ng c¿a nhu là d¿ dày, ru¿t non, d¿i tràng, t¿y và du¿ng m¿t.  

Ngoài ra thì các kh¿i nguyên phát cung có th¿ s¿ là vú hay tuy¿n giáp, ph¿i và các co quan sinh d¿c – ti¿t ni¿u. T¿n thuong di can có th¿ s¿ có m¿t vài kh¿i nh¿ trên n¿n gan lành và dôi khi là nhi¿u kh¿i ho¿c là m¿t kh¿i l¿n. 

Có th¿ g¿p m¿t vài th¿ d¿c bi¿t là: 

• Di can th¿ vôi hóa: thu¿ng thì s¿ là vôi hóa nh¿ r¿i rác ho¿c g¿p ung thu d¿ng d¿ch nh¿y d¿i tràng hay c¿a bu¿ng tr¿ng.
• Di can b¿ch huy¿t: là b¿ t¿n thuong thành d¿i phân nhánh theo tinh m¿ch c¿a.
• Di can giàu m¿ch máu:  thu¿ng s¿ th¿y ¿ các kh¿i u n¿i ti¿t nhu là u carcinoid, v¿ thu¿ng th¿n, t¿y, ung thu th¿n, ung thu t¿ bào rau thai. 
• Di can th¿ nang: d¿ng này hay g¿p trong di can ung thu co tron, ung thu nh¿y và ung thu h¿c t¿, nó có hình ¿nh gi¿ng nang gan ho¿c áp xe và có th¿ b¿ l¿ng c¿n v¿i m¿c d¿ch – d¿ch. 
• Di can th¿ thâm nhi¿m lan t¿a: c¿u trúc khó xác d¿nh và thu¿ng th¿y trong ung thu th¿n, cung có t¿n thuong lan t¿a d¿ng bè.

2. Ung thu gan nguyên phát

Các kh¿i u gan nguyên phát du¿c phát tri¿n t¿ các thành ph¿n c¿a nhu mô gan, nó bao g¿m các kh¿i u bi¿u mô nhu sau: 

• Ung thu t¿ bào du¿ng m¿t trong gan, nó có ngu¿n g¿c t¿ t¿ bào du¿ng m¿t            
• Ung thu t¿ bào gan xo d¿t chính là nh¿ng kh¿i u có ngu¿n g¿c t¿ t¿ bào gan
• Ung thu t¿ bào gan (HCC)  
• Ung thu h¿n h¿p (Cholangio hepatocarcinoma)

Các kh¿i u phát tri¿n t¿ trung mô thu¿ng hi¿m s¿ bao g¿m các kh¿i u: 

• U co tron
• U co vân
• U nguyên bào gan
• U m¿ch máu

D¿u hi¿u ung thu gan 

B¿nh nhân có th¿ s¿ tình c¿ phát hi¿n du¿c b¿nh ung thu gan, m¿c dù không có tri¿u ch¿ng lâm sàng hay dã th¿c hi¿n d¿t theo dõi d¿nh k¿  3 tháng, 6 tháng. Có m¿t vài  tri¿u ch¿ng ung thu gan nhu sau: 

1. Tri¿u ch¿ng th¿c th¿

• Kh¿i khu trú, nó ít khi s¿ th¿y kh¿i khu trú ¿ vùng gan
• Gan to, có th¿ s¿ th¿y du¿c b¿ gan ¿ du¿i b¿ su¿n cùng v¿i m¿t d¿ m¿m trong 25% các tru¿ng h¿p

2. Tri¿u ch¿ng co nang

• Vàng m¿t
• Vàng da (jaundice)
• G¿y sút cân
• Ng¿a (pruritus)
• Ðau b¿ng vùng gan

Các phuong pháp ch¿n doán ung thu gan 

Th¿c hi¿n các xét nghi¿m d¿ ch¿n doán b¿nh ung thu gan g¿m có:

• Xét nghi¿m máu
• Xét nghi¿m mi¿n d¿ch: Xét nghi¿m Alpha – Fetoprotein (AFP), ph¿n ¿ng Mantoux, ch¿p d¿ng m¿ch gan ch¿n l¿c, ch¿p c¿ng hu¿ng t¿ h¿t nhân (MRI), các phuong pháp ch¿n doán khác, siêu âm ung thu gan, ch¿p c¿t l¿p vi tính (CT scanner)

Ðu¿c bi¿t d¿n v¿i công d¿ng c¿c k¿ tuy¿t v¿i cho làn da, vitamin E là lo¿i vitamin ph¿ bi¿n nh¿t d¿i v¿i con ngu¿i. Tuy không ph¿i là m¿t ch¿t tham gia tr¿c ti¿p vào quá trình chuy¿n hóa c¿a co th¿ nhung vitamin E l¿i có tính ch¿t góp ph¿n r¿t quan tr¿ng trong quá trình này.

Vitamin này giúp cho co th¿ kh¿e m¿nh, ch¿ng l¿i s¿ s¿n xu¿t du th¿a g¿c t¿ do, ch¿ng l¿i quá trình ch¿t t¿ bào, kìm hãm quá trình lão hóa, giúp da tóc m¿n màng… Hãy cùng tìm hi¿u xem vitamin E có tác d¿ng gì v¿i s¿c kh¿e, h¿ mi¿n d¿ch thông qua bài vi¿t du¿c d¿ c¿p bên du¿i dây.

Tìm hi¿u chung v¿ vitamin E 

Vitamin E là lo¿i vitamin tan trong ch¿t béo, có vai trò c¿c k¿ quan tr¿ng d¿i v¿i sinh s¿n, th¿ l¿c, máu, não và làn da. пc tính ch¿ng oxy hóa c¿a vitamin E còn b¿o v¿ co th¿ và h¿ mi¿n d¿ch kh¿i các g¿c t¿ do, tránh du¿c nguy co m¿c các b¿nh lý nguy hi¿m nhu tim, ung thu,… Chính vì nh¿ng d¿c tính d¿c bi¿t này, chúng ta c¿n tìm hi¿u xem vitamin E có tác d¿ng gì d¿i v¿i co th¿ con ngu¿i.

Vitamin E có tác d¿ng gì?

• B¿ sung vitamin E s¿ giúp c¿i thi¿n tình tr¿ng lão hoá den s¿m do ánh n¿ng m¿t tr¿i, gi¿m ti¿n trình lão hóa, mang d¿n v¿ d¿p tr¿ trung, d¿c bi¿t là v¿i ch¿ em ph¿ n¿.
• Vitamin E s¿ h¿ tr¿ s¿ phát tri¿n c¿a thai nhi. Vitamin E giúp t¿ cung c¿a em bé gái phát tri¿n và h¿n ch¿ tình tr¿ng teo tinh hoàn ¿ em bé trai. Ngoài ra, d¿c bi¿t hon, vitamin E còn góp ph¿n gi¿m t¿ l¿ sinh non ho¿c s¿y thai, d¿m b¿o an toàn cho c¿ m¿ b¿u và thai nhi. Bên c¿nh dó, vitamin E còn giúp làn da c¿a m¿ b¿u d¿p hon, ngan ng¿a, h¿n ch¿ r¿n da, giúp m¿ b¿u t¿ tin hon trong giao ti¿p và cu¿c s¿ng hàng ngày.
• Vitamin E có l¿i cho ph¿ n¿ ¿ d¿ tu¿i mãn kinh. Vitamin E s¿ giúp làm gi¿m các tri¿u ch¿ng b¿c h¿a, r¿i lo¿n kinh nguy¿t…, giúp ch¿ em c¿m th¿y d¿ ch¿u hon, ¿n d¿nh tâm lý.
• Trong d¿ tu¿i v¿ thành niên, s¿ d¿ng vitamin E h¿ tr¿ làm gi¿m tri¿u ch¿ng dau b¿ng kinh trong m¿i chu k¿ c¿a các bé gái.

S¿ d¿ng Vitamin E có tác d¿ng ph¿ không?

N¿u b¿n có b¿t c¿ d¿u hi¿u c¿a ph¿n ¿ng d¿ ¿ng v¿i vitamin E nhu: phát ban, khó th¿, sung m¿t, môi, lu¿i, ho¿c h¿ng, hãy ngay l¿p t¿c d¿n b¿nh vi¿n d¿ du¿c di¿u tr¿.

Ngung s¿ d¿ng vitamin E và g¿i cho bác si ngay n¿u b¿n b¿ m¿t trong các tri¿u ch¿ng sau:

• Ðau d¿u, chóng m¿t, thay d¿i th¿ l¿c
• C¿m giác choáng váng, mu¿n ng¿t x¿u
• Suy nhu¿c b¿t thu¿ng ho¿c c¿m giác m¿t m¿i
• Tiêu ch¿y, dau b¿ng
• D¿ b¿ b¿m tím ho¿c ch¿y máu (ch¿y máu cam, ch¿y máu nu¿u rang)

Ngoài ra, m¿t s¿ tác d¿ng ph¿ thông thu¿ng có th¿ th¿y nhu:

• Bu¿n nôn
• C¿m giác m¿t m¿i
• Ðau d¿u
• Phát ban nh¿

Luu ý các tác d¿ng ph¿ này s¿ tùy thu¿c vào co d¿a c¿a m¿i ngu¿i và c¿n tuân th¿ li¿u lu¿ng ch¿ d¿nh d¿ d¿m b¿o hi¿u qu¿ t¿i uu.

Ngu¿n: Livolin Forte